Zbog klimatskih promena u opasnosti kolevka civilizacije

Irački zvaničnici upozoravaju na hitnu potrebu da se spasu i obnove spomenici kolevke civilizacije, dok drevnim gradovima na jugu zemlje, starim hiljadama godina, preti nestanak zbog erozije koju izazivaju klimatske promene. Oštro i suvo vreme povećava slanost tla i oštećuje istorijske spomenike u ostacima gradova poput Ura, rodnog mesta biblijskog proroka Avrama, kao i Vavilona, nekada veličanstvene prestonice carstava.

Peskovite dine uzrokuju propadanje severne strane veličanstvenog zigurata u Uru — ogromnog terasasto-piramidalnog hrama koji je pre više od 4.000 godina bio posvećen bogu Meseca, Nani. Ova drevna sumerska, vavilonska i asirska građevina, koja je služila kao versko i naučno središte, izgrađena je od opeke.

Kombinacija vetra i peščanih dina dovodi do erozije severnih delova građevine, kaže Abdulah Nasralah, arheolog Odeljenja za starine u pokrajini Di Kar, gde se nalazi Ur.

Svetište, koje je UNESCO uvrstio na listu svetske baštine, i dalje je jedan od najbolje očuvanih primera drevne mesopotamske arhitekture koji pruža uvid u verske prakse i svete rituale Sumerskog carstva, u kojem je raskošno živela jedna od prvih svetskih civilizacija.

Dok se treći sloj zigurata već istrošio usled vremenskih uslova i klimatskih promena, sada erozija počinje da negativno utiče i na drugi sloj, rekao je Nasralah.

Nedaleko od svetilišta, naslage soli nagrizaju cigle od blata Kraljevskog groblja u Uru, koje je dvadesetih godina prošlog veka otkrio britanski arheolog ser Lenard Vulij, a sada mu preti i opasnost od urušavanja.

„Ove naslage soli pojavile su se zbog globalnog zagrevanja i klimatskih promena, što je dovelo do uništenja važnih delova groblja“, rekao je dr Kazem Hasun, inspektor u odeljenju za starine u Di Karu.

„Na kraju će naslage izazvati potpuno urušavanje cigli od blata od kojih je groblje izgrađeno“, upozorava Hasun.

I Irak se, poput velikog dela sveta, suočava sa porastom temperatura i dugim sušama koje su povećale nivo slanosti na jugu zemlje, gde se spajaju moćne reke Tigar i Eufrat dok teku prema Persijskom zalivu.

Niže uz Eufrat, u opasnosti su i arheološka nalazišta drevnog Vavilona. Potrebna im je hitna obnova, ali je, kao i obično, problem nedostatak finansijskih sredstava, rekao je Rojtersu dr Montaser al Hasnavi, direktor u iračkom Ministarstvu kulture i turizma.

Zemlja već decenijama prolazi kroz brojne ratove koji su ugrozili njene istorijske građevine — od rata s Iranom osamdesetih, preko Zalivskog rata početkom devedesetih, do invazije 2003. godine koju su predvodile Sjedinjene Američke Države, nakon čega su usledili pobunjeničko nasilje i uspon Islamske države.

Najnoviji izazov za Irak predstavljaju klimatske promene koje menjaju čitav ekosistem zemlje. One ne ugrožavaju samo njenu poljoprivrednu budućnost, već i njen istorijski trag.

Visok nivo slanosti u Vavilonu ugrožava materijale drevnih građevina od gline, na kojima su još uvek vidljivi bogati crteži Sumerana.

„Materijali su dobijani direktno iz tla koje je u to vreme imalo nižu slanost. To ih je verovatno činilo manje osetljivima na klimatske promene, ali su neodgovarajući načini obnove u ranijim decenijama dodatno narušili stare građevinske strukture“, pojasnio je Hasnavi.

On dodaje da bi, zbog sve veće slanosti, takvu manjkavu obnovu trebalo što hitnije ispraviti i sprovesti neophodne restauratorske radove.

Hasnavi ističe da je problem saliniteta sve veći i kada su u pitanju površinske i podzemne vode, što će, po njegovom mišljenju, u vrlo bliskoj budućnosti dovesti do uništenja brojnih manjih gradova koji se nalaze pod zemljom.