Pavkov: Zaštita vlažnih staništa je prioritet

Za očuvanje vlažnih staništa u svetu i u Srbiji potrebno je smanjiti negativne uticaje, sprovesti edukaciju i aktivan rad na obnovi ekosistema, ocenila je državni sekretar u Ministarstvu zaštite životne sredine Sara Pavkov.

“Vlažna staništa pružaju brojne ekosistemske usluge koje su od vitalnog značaja za ljude i privredu. Obezbeđuju vodu za piće, regulišu klimu, smanjuju rizik od poplava i podržavaju biodiverzitet. Međutim, 85 odsto vlažnih staništa na globalnom nivou je već izgubljeno, što je rezultat zagađenja, isušivanja i invazivnih vrsta, dok klimatske promene dodatno ugrožavaju preostale ekosisteme”, kazala je ona.

Kako je dodala, U Srbiji se vlažna staništa suočavaju sa sličnim pretnjama, a zbog toga se sve više pažnje posvećuje njihovom očuvanju.

“Globalna kriza klimatskih promena i gubitka biodiverziteta zahteva integrisani pristup, jer su očuvanje prirode i biodiverziteta ključni za smanjenje emisija i prilagođavanje izmenjenim klimatskim uslovima. Vlažna staništa igraju važnu ulogu u tome, te je njihova zaštita prioritet. Svi akteri, od vlada do lokalnih zajednica, treba da smanje negativne uticaje, sprovedu edukaciju i aktivno rade na obnovi ovih ekosistema”, istakla je Pavkov.
Podsetila je da je Vlada Srbije 2023. godine usvojila Program prilagođavanja na izmenjene klimatske uslove za period od 2023-2030. godine sa Akcionim planom, kojim je predviđena zaštita, obnova i održivo korišćenje vlažnih staništa.

“Ovaj plan obuhvata procenu uticaja klimatskih promena na ključne sektore poput zdravlja i bezbednost ljudi, poljoprivrede, šumarstva, saobraćaja, infrastrukture, energetike, urbanog razvoja i biodiverziteta, sa ciljem smanjenja negativnih posledica i jačanja otpornosti ovi sektora na promenljive klimatske uslove”, kazala je ona.

Ministarstvo zaštite životne sredine i Program Ujedinjenih nacija za razvoj (UNDP) sprovode projekat “Zaštita i ulaganje u biodiverzitet i vode u cilju jačanja otpornosti na klimatske promene”, a u sklopu šire inicijative “EU za Zelenu agendu u Srbiji”.

Pavkov je kazala da upravljači zaštićenih područja mogu biti podstaknuti da rešavaju probleme u vezi sa degradacijom tih ekosistema kroz jačanje kapaciteta, planiranje i sprovođenje aktivnih mera zaštite.

“Upravljači mogu da prioritizuju mere usmerene na zaštitu, revitalizaciju i obnovu vlažnih staništa, prate i smanjuju antropogene pritiske, i kreiraju planove upravljanja prema tim prioritetima. Takođe, kontinuirano jačanje kapaciteta omogućava im da budu spremni za sprovođenje inovativnih projekata i aktivnosti koje doprinose očuvanju vlažnih staništa i biodiverziteta”, navela je ona.

Prema njenim rečima, ključni aspekt za zaštitu vlažnih staništa pruža Ramsarska konvencija, međunarodni ugovor za očuvanje močvara od globalnog značaja, posebno kao staništa ptica močvarica.

Glavni cilj te konvencije je zaštita i održivo korišćenje vlažnih područja.

“Zemlje članice, uključujući i Srbiju, obavezuju se na zaštitu i održivo upravljanje svim vlažnim područjima unutar svojih granica, a određena područja od međunarodnog značaja predlažu za upis na Listu područja od međunarodnog značaja ove konvencije (Ramsarska područja)”, kazala je Pavkov.

Ocenila je da su ključni koraci primena relevantnog zakonodavstva, povećanje broja Ramsarskih područja i zaštićenih područja koja obuhvataju vlažna staništa, kao i uspostavljanje nacionalnih inventara vlažnih područja.

U Srbiji je proglašeno 11 vlažnih područja od međunarodnog značaja, koja su prva linija zaštite biodiverziteta i odbrane od posledica klimatskih promena, a koja ukupno pokrivaju više od 120.000 hektara.

Među prvima su proglašeni Ludaško jezero i Obedska bara, a zatim i Stari Begej – Carska bara, Slano kopovo, Labudovo okno, Peštersko polje, Vlasina, Gornje Podunavlje, Zasavica, Кoviljsko-petrovaradinski rit, kao i područje Đerdap, koje je proglašeno 2020. godine.

Takođe, 12. oktobra 2023. godine uspostavljeno je prvo prekogranično Ramsarsko područje između Srbije i Rumunije, „Park prirode Gvozdena vrata – Đerdap.